Diagnoza pedagogiczna to specjalistyczne działania mające na celu rozpoznanie indywidualnego potencjału edukacyjnego ucznia, podłoża jego sukcesów bądź przyczyn różnego rodzaju niepowodzeń szkolnych. Umożliwia także rozpoznanie nieprawidłowości rozwoju i zachowania ucznia oraz pomaga dobrać najskuteczniejsze metody uczenia się. Diagnoza pedagogiczna służy określeniu poziomu wiedzy i umiejętności osoby badanej w stosunku do wymagań programowych obowiązujących na danym etapie kształcenia. Diagnoza pedagogiczna polega na wnikliwym przeanalizowaniu przyczyn trudności w uczeniu się poszczególnych przedmiotów i wskazaniu, jakie jest podłoże tych trudności.
Badanie pedagogiczne obejmuje ocenę umiejętności czytania i pisania badanie słuchu fonematycznego i pamięci słuchowej bezpośredniej, spostrzeganie na materiale literowym oraz bezpośrednią pamięć wzrokową, szczegółową analizę błędów w czytaniu i pisaniu pod kątem symptomatyki zaburzeń, ocenę poziomu graficznego pisma i znajomości zasad ortografii, analizę zeszytów szkolnych, a także analizę samodzielnych wytworów pisemnych badanego. Ukazuje stan wiedzy i praktycznych umiejętności ucznia.
Diagnoza jest podstawą do dalszych działań w stosunku do dziecka, jego rodziny, środowiska szkolnego i rówieśniczego. Działania te mają charakter: profilaktyczny, korekcyjny, terapeutyczny, psychoedukacyjny, wychowawczy.
Uzyskane w procesie diagnozy informacje stanowią podstawę do udzielania porad dla rodziców na użytek wspierania indywidualnego rozwoju dziecka.
Terapia pedagogiczna polega na specjalistycznym działaniu mającym na celu usunięcie przyczyn i objawów trudności w uczeniu się, a w konsekwencji oddziaływań terapeutycznych – eliminowaniu niepowodzeń szkolnych.
Jej efektem powinna być zmiana postawy ucznia wobec trudności w uczeniu się, wzrost motywacji do nauki, opanowanie umiejętności poprawnego pisania i czytania, a także wyeliminowanie błędów. Jest to system zintegrowanych działań stymulacyjno – usprawniających i korekcyjno – kompensacyjnych realizowanych przez nauczyciela terapeutę przy współpracy z nauczycielami i rodzicami dziecka. Głównym celem terapii pedagogicznej jest stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych, biorących udział
w procesie nabywania umiejętności czytania i pisania.