Powiatowa Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna - Jak czytać i rozumieć diagnozę psychologiczno – pedagogiczną? Słowniczek pojęć stosowanych w opiniach i orzeczeniach

Następnie  dochodzi do analizy i syntezy odebranych wrażeń – i tak powstają w korze mózgowej spostrzeżenia (np. obraz pokoju, słyszane słowa, muzyka).Najczęściej dochodzi też do syntezy tych doznań – połączenia spostrzeżeń dochodzących z  różnych zmysłów, dzięki czemu możemy odbierać otaczający świat w postaci wielozmysłowych obrazów (np. dzwoniącego w mieszkaniu telefonu, ilustracji na gładkiej, pachnącej kartce czasopisma, widoku śpiewających kolędników, szczekającego i podskakującego pieska). Przy współudziale myślenia rozumiemy te obrazy. Możemy je zapamiętać, a więc i przypomnieć sobie, wyobrazić, a także rozpoznać.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych - to zastosowanie takich kryteriów do wymagań edukacyjnych (zarówno
w zakresie formy, jak i treści wymagań), które uwzględniają możliwości i ograniczenia ucznia, a więc dysfunkcje oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka. Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów oraz zapobieganie wtórnym problemom emocjonalnym i motywacyjnym.

Dostosowanie wymagań:

- powinno dotyczyć głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie a nie treści nauczania,

- nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną,

- nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań zgodnych
z podstawą programową,

- nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego.

 

Dysleksja rozwojowa - są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

Termin “Dysleksja rozwojowa” używany jest dla określenia syndromu zaburzeń (zazwyczaj współwystępujących), do których należą:

 

-   DYSLEKSJA - specyficzne trudności w czytaniu,

-  DYSORTOGRAFIA - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne),

-    DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma,

- DYSKALKULIA - specyficzne trudności w operowaniu liczbami, opanowaniu umiejętności liczenia.

Ryzyko dysleksji rozwojowej – u dzieci do 9 roku życia (czyli w klasach I –III) nie diagnozuje się dysleksji rozwojowej, a jedynie dostrzega się objawy, które sygnalizują możliwość wystąpienia specyficznych trudności w czytaniu
i pisaniu.

Głęboka dysleksja rozwojowa – są to poważne zaburzenia umiejętności czytania i pisania. Zatrzymanie się na poziomie elementarnego czytania i nieosiągnięcie poziomu czytania zaawansowanego lub opóźnienie o kilka lat
w zakresie umiejętności czytania. Tak poważnym zaburzeniom umiejętności czytania towarzyszą także poważne zaburzenia umiejętności pisania.

Funkcje poznawcze - zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia: uwaga, pamięć, wrażenia
i spostrzeżenia, orientacja w schemacie ciała i przestrzeni (prawa i lewa strona), myślenie.

Integracja percepcyjno-motoryczna - współdziałanie procesów poznawczych i czynności ruchowych, np. przy pisaniu ze słuchu - to współdziałanie uwagi, analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej oraz ruchu ręki piszącej.

Integracja wzrokowo-ruchowa - współpraca oka i ręki, umożliwia wykonywanie precyzyjnych ruchów rąk pod kontrolą wzroku, m.in. rysowanie i pisanie. Dziecko o osłabionej koordynacji wzrokowo- ruchowej będzie miało trudności ze zmieszczeniem się w liniaturze, pismo będzie mało czytelne, prace będą mało staranne, pokreślone.

Inteligencja - ogólna zdolność jednostki do rozumienia otaczającego świata i radzenia sobie z nim. Składające się na nią zdolności są jakościowo zróżnicowane, nie stanowią ich sumy. Inteligentne zachowanie zależy także od sposobu, w jaki zdolności te są połączone .

Lateralizacja - stronność ciała, wyraźna dominacja jednej ze stron ciała. Lateralizacja zazwyczaj kształtuje się
w pierwszych 6 latach życia, toteż dziecko które idzie do szkoły ma już wyraźnie ukształtowana dominację jednej ze strony ciała.

Lateralizacja jednorodna – wyraźna dominacja jednej ze stron ciała. Lateralizacja zazwyczaj kształtuje się
w pierwszych 6 latach życia, toteż dziecko, które idzie do szkoły powinno mieć już wyraźnie ukształtowaną dominację jednej ze stron ciała.

Lateralizacja prawostronna – dominacja prawej ręki, oka, i nogi (świadczy o dominacji lewej półkuli mózgu).

Lateralizacja lewostronna – dominuje lewa ręka, noga i lewe oko (co świadczy o dominującej roli prawej półkuli mózgu).

Lateralizacja niejednorodna (skrzyżowana) – polega ona na wyraźnej czynnościowej przewadze narządów ruchu
i zmysłu, lecz nie po tej samej stronie, a po obu stronach ciała: można więc spotkać dzieci leworęczne, ale prawooczne i prawonożne. Wariantów tego typu jest kilka i jest to lateralizacja ustalona. Lateralizacja skrzyżowana
w zakresie ręki i oka często powoduje zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej. Utrudnia dziecku kontrolę wzrokową pracy ręki. Dzieci ze skrzyżowaną lateralizacją mają trudności w pisaniu.

Lateralizacja nieustalona – brak funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała. Jest stanem przejściowym (po 6 r. ż. świadczy o opóźnieniu procesu lateralizacji) lub trwałym, oburęczność utrzymuje się do końca życia. U dzieci tych często występują trudności w nauce.

Motoryka duża - sprawność ruchowa całego ciała, koordynacja ruchów ciała i kończyn, utrzymanie równowagi. Jest to taki rodzaj aktywności ruchowej jak: chodzenie, bieganie, skakanie, czołganie się, jazda na rowerze, czy też pływanie.

Motoryka mała - sprawność ruchowa rąk w zakresie szybkości ruchów, ich precyzji. Motoryka mała to takie czynności, jak: rysowanie, malowanie, pisanie, ugniatanie czegoś w dłoni, czy rzeźbienie oraz czynności manualne niezbędne podczas samoobsługi jak jedzenie łyżką, zapinanie guzików. Prawidłowy rozwój motoryki małej ma wpływ na dobre opanowanie umiejętności pisania.

Motoryka narządów mowy - sprawność ruchowa narządów mowy, która decyduje o poprawności wymowy.

Myślenie pojęciowe - kształtowanie się pojęć, zdolność rozumowania konkretnego i abstrakcyjnego, zdolność do uogólniania (znajdywanie nadrzędnego pojęcia np. kurtka, czapka - to ubrania, biurko, krzesło - to meble), klasyfikowania i porządkowania pojęć wg określonej cechy (np. koloru, kształtu, funkcji), dostrzegania różnic i podobieństw między poszczególnymi przedmiotami czy też pojęciami.

Myślenie przyczynowo – skutkowe - umiejętność wskazywania następstw określonych sytuacji, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy, porządkowania zdarzeń (np. w układaniu historyjek obrazkowych).

 Nieharmonijny rozwój funkcji poznawczych - występuje, gdy poszczególne zdolności (funkcje poznawcze) rozwijają się w różnym tempie (opóźnienie lub przyspieszenie rozwoju poszczególnych funkcji), np. opóźnienie rozwoju mowy, osłabiona pamięć długotrwała.

Pamięć

Pamięć ruchowa – pamięć ciała lub pamięć mięśniowa  – potoczna nazwa nieświadomego rodzaju pamięci, który pozwala wykonywać czynności motoryczne w sposób automatyczny czy spontaniczny, bez użycia świadomości i bez zastanawiania się nad samym procesem ruchu.

Pamięć słuchowa – zdolność do utrwalania i przypominania informacji „usłyszanych”. Dziecko z osłabioną pamięcią słuchową ma problemy z zapamiętaniem poleceń ustnych czy trudności w zapisaniu dyktowanej treści, trudności
w zapamiętaniu treści podawanych ustnie.

Pamięć wzrokowa – zdolność do utrwalania i przypominania informacji „widzianych”. Dziecko o osłabionej pamięci wzrokowej myli litery o podobnym kształcie np. l-ł, lub cyfry o podobnym kształcie 1-7, pomija podczas pisania szczegóły graficzne, np. w literach: ś, ć, ę, ą.

Pamięć bezpośrednia (krótkotrwała, świeża)

- słuchowa – pozwala zapamiętać i natychmiast odtworzyć zapamiętany materiał; zaburzenia pamięci krótkotrwałej powodują, że uczeń może mieć problemy z zapamiętaniem zdań podczas pisania dyktanda, z zapamiętaniem dwóch poleceń jednocześnie, z liczeniem w pamięci,

- wzrokowa – pozwala zapamiętać drobne elementy graficzne, ich lokalizację na kartce lub w przestrzeni, wyróżnić ważne cechy obrazka, symbolu. Uczeń, który ma osłabioną pamięć wzrokową, bezpośrednią może mieć problem
z wiernym odtworzeniem kształtu liter, ich łączeniem, odwzorowaniem kształtu figur, ich właściwą lokalizacją.

  Pamięć długotrwała i zakres wiedzy podstawowej - są to aspekty pamięci takie, jak jej trwałość, wierność odtwarzania, gotowość do odtworzenia zapamiętanego jakiś czas temu materiału. Jest zależna od uzdolnień, aspiracji, oddziaływań środowiska. Dzieci o dobrej pamięci długotrwałej nie wymagają dużej ilości powtórzeń podczas nauki jakiejś partii materiału.

Percepcja słuchowa - wiązana z umiejętnościami fonologicznymi i słuchem fonemowym oraz pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się trudnością odróżniania podobnych głosek, jak k-g, d-t, z-s.

Percepcja wzrokowa - jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. To umiejętność spostrzegania barwy, kształtu, skupiania wzroku, wyodrębnianie elementów z tła.

Podstawowe umiejętności arytmetyczne - przeliczanie, dodawanie, odejmowanie, w przypadku starszych dzieci - mnożenie, dzielenie, rozwiązywanie zadań z treścią.

Psychoterapia - to proces zamierzonego oddziaływania na klienta/pacjenta środkami psychologicznymi, którego celem jest: leczenie zaburzeń psychicznych, pomoc w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych, pomoc w trudnych sytuacjach życiowych, rozwój osobowości. Psychoterapia może być: indywidualna, grupowa, rodzinna, małżeńska.
W zależności od czasu trwania można psychoterapię podzielić na krótkotrwałą (trwającą kilka do kilkunastu spotkań) i długotrwałą (trwającą dłużej np. rok).

Rozwój psychoruchowy (psychomotoryczny) - jedność rozwoju psychiki i motoryki, szczególnie silna we wczesnych etapach rozwoju dziecka.

Słownik - zasób słownictwa, umiejętność definiowania znaczenia pojęć czyli stopień opanowania języka. Dziecko
o ubogim słownictwie będzie miało trudności ze zrozumieniem złożonych instrukcji i poleceń lub przeczytanych treści, czy też trudności z dłuższymi wypowiedziami ustnymi lub pisemnymi.

Słuch fonemowy - zdolność wyróżniania głosek oraz różnicowania głosek podobnych w słyszanych słowach (np. bułka-półka). Dziecko z osłabionym słuchem fonemowym będzie miało trudności w zapisaniu dyktowanych treści, będzie opuszczało lub przestawiało litery, wyrazy podczas pisania.

Spostrzegawczość - podstawowe uzdolnienia spostrzeżeniowe czyli zdolność do dostrzegania szczegółów. Dzieci
z zaburzoną spostrzegawczością mylą litery podobne do siebie pod względem kształtu, np. d-b, wadliwie rozplanowują zapis na stronie, mają utrudnioną orientację na mapie, nie potrafią odnajdywać różnic i podobieństw, mają trudności w wyszukiwaniu informacji w tekście.

Umiejętności fonologiczne - analiza i synteza głoskowa i sylabowa – dzielenie wyrazów na  głoski i sylaby oraz umiejętność ich łączenia. Dziecko, które ma osłabioną pamięć fonologiczną ma trudności z zapamiętywaniem nowych wyrazów i terminów, będzie myliło znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu np. bułka-półka.

Terapia logopedyczna - całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się (od prostych wad wymowy do niemożności mówienia włącznie). Oddziaływania te mają na celu:

• usuwanie zaburzeń mowy,
• przywracanie mowy, która się nie wykształciła,
• wyrównywanie opóźnień rozwoju mowy,
• wypracowanie odpowiedniego poziomu sprawności językowej,
• likwidację przyczyn i skutków pierwotnych oraz wtórnych, do których zalicza się zarówno psychologiczne jak
  i pedagogiczne konsekwencje zaburzeń mowy.

Terapia pedagogiczna - jest to oddziaływanie za pomocą środków pedagogicznych (wychowawczych
i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające na celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji.

Testy inteligencji słownej (werbalnej) i bezsłownej (niewerbalnej)

- zdolności słowne są zależne od stymulacji środowiska, nabywane w toku doświadczeń życiowych i edukacji szkolnej.

- zdolności bezsłowne są niezależne od doświadczenia osoby badanej, jej wykształcenia, pochodzenia itp.

Zachęcam rodziców, opiekunów oraz nauczycieli do zapoznania się z poradnikiem: Joanny Brzozowskiej - Jak nauczyciel powinien interpretować opinie i orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej. Współpraca
z rodzicami i placówkami wspierającymi szkoły. Specjalne potrzeby edukacyjne i rozwojowe . Poniżej link do publikacji:

http://wolowpce.pl/pliki/upload/publikacja-%20jak%20interpretowa%C4%87%20opinie%20ppp.pdf

 

                                                                                 Opracowała: pedagog - Elżbieta Szymczak

 

Opracowano na podstawie poradnika M. Bogdanowicz, „Uczeń z dysleksją w szkole"

Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, WSiP,Warszawa1991.

Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy, red. Krasowicz Kupis G., Harmonia, Gdańsk2009.

Spionek H. ,   Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne, PWN,Warszawa1985.